5 Şubat 2014 Çarşamba

Aragorn'daki elf kanı oranı

Evet, gereksiz bir hesap daha yapacağım. Aragorn'un atalarının bir kısmı yarı-elf'tir. Bu nedenle içinde çok az da olsa elflik vardır. Bakalım bu oran kaçmış.
Aragorun'un soyunu karıştıran iki kişi var, Earendil ve Elwing, ikisinde de hem elf hem de insan kanı vardır ve bu ikisinin evliliği işleri iyice karıştırır. ikisinin de atalarından başlayıp bunlara kadar ineceğiz ve ardından oğulları Elros'un torunlarını takip ederek Aragorn'a ulaşacağız.

Öncelikle Elwing'in soyundan başlayalım. Bunun için en üste çıktığımızda karşımıza Kral Thingol ve eşi Maia Melian geliyor. İlk çiftten işimiz bozuldu zaten. Thingol-Melian çiftinin kızı Luthien'de %50 Maia kanı var. Bunu hesaba katmak ne kadar doğru emin değilim, ama zaten amacım eğlenmek ve hesap yapmak. Kattım gitti onun kanını da. Luthien'de %50 elf %50 maia kanı var. Hatta işi daha da ileriye götürüp, %50 sindar %50 maia kanı diyelim. (Sindar elflerin bir soyu.) Aynı ayrımı insan soyları için de yapmayacağım, çünkü oralar iyice karışık. Hador'un ve Beor'un soyları birbirine karıştığı için işler fena orada.

Yazının en altında karakterlerin tek tek kan oranlarını da belirteceğim.

Luthien bir insan olan Beren ile evlenir ki, ilk elf-insan çifti onlardır. Onlardan ilk yarı-elf Dior doğar. Dior'un kan oranı; %25 Maia, %25 Sindar, %50 İnsan.

Dior bir Sindar elfi olan Nimloth ile evlenir ve bu evlilikten kızları Elwing doğar. Elwing'in kan oranı; 5/8 Sindar, 2/8 İnsan, 1/8 Maia.

Elwing'e ulaştığımıza göre Earendil'e geçebiliriz. Onun soyu daha basit bir hesapla geilyor, babası Tuor bir insan ve annesi İdril bir Noldor Elfi. Yani sadece %50 Noldor, %50 İnsan kanı var.

Earendil ve Elwing'in iki oğlu oluyor, Elrond ve Elros. Evet, bildiğimiz Elrond. Elrond elf olmayı seçerken Elros insan olarak hayatına devam ediyor. Fakat içinde hala elf kanı olduğu için 500 yıl yaşıyor ki, en uzun yaşıyan insan oluyor kendisi. İki kardeşin kan oranları böylece şu hale geliyor; 5/16 Sindar, 4/16 Noldor, 6/16 İnsan, 1/16 Maia. Elrond'u da kaydedelim çünkü onun hesabı da ilerde işimize yarayacak bildiğiniz gibi.

Elros'un soyunda bir daha iki ırkın karışımı yaşanmıyor. Tüm torunları, Aragorn'a kadar insanlarla evleniyor. Elros ile Aragorn arasında 2. ve 3. çağın tamamı var ki, bu 5000 yıldan fazla bir süre. İkisi arasında kaç kuşak olduğunu hesaplamalıyız.

Tar-Elendil, Elros'un torununun çocuğudur. Aynı zamanda 4. Numenor Kralı'dır. Elendil'in kızı Silmarien Elatan adında bir adamla evlenir, ve onların soyundan gelende Andunie Efendi'leri olurlar. Bu yüzden Aragorn'un sadece ilk 4 Numenor kralına bağlıdır. gerisi krallar soyundan ayrılıp Andunie Efendi'lerine bağlanır.

Toplam 18 Andunie efendisi vardır ve sonuncusu Amandil'in oğlu Elendil'dir. Aragorn'un Yüzük Kardeşliği'nde uruk-hai'ların üzerine atladığı sahnede "Elendil!" diye bağırdığı adam, işte bu Elendil'dir. 4. Numenor kralı Tar-Elendil'le karıştırmamak lazım. Elendil Arnor ve Gondor'un kralı olur. Oğulları Isıldur ve Anarion'dur ki, yine Yüzük Kardeşliği'nde gördüğümüz o iki dev heykel bu iki kardeşe aittir. Aragorn Isıldur'un soyuna bağlanır. Isıldur'dan 39 kuşak aşağı indiğimizdeyse Aragorn'la karşılaşmış oluruz. Şimdi Elros'tan aşağıya toplam kaç kuşak indiğimizi bulalım;

Tar-Elendil'e kadar 3 kuşak,
Tar-Elendil'in kızı Silmarien 1 kuşak,
Andunie Efendileri 18 kuşak,
Elendil 1 kuşak,
Isıldur 1 kuşak,
Isıldur'dan Aragorn'a 39 kuşak.

Toplamda 63 kuşak.

Elros'un kan oranları, 5/16 Sindar, 4/16 Noldor, 6/16 İnsan, 1/16 Maia şeklindeydi. Burada paydamız 16 idi. 2^4 şeklinde. Her kuşak inişimizde 2 ile çarpacağız paydayı, bu durumda Aragorn'un kan oranında payda 2^(4+63) olacak. Yani 2^67 ya da, 147 573 952 589 676 412 928. ("Ben ne okuyom lan böyle" dediğinizi duyar gibiyim.)
Bu 2^67'lik toplamın sadece 5'i Sindar, 4'ü Noldor ve 1 taneside Maia. Geriye kalan 2^67 - 10 tanesi İnsan.
Sonuç olarak;

Aragorn'un kan oranları 5/(2^67) Sindar, 4/(2^67) Noldor, 1/(2^67) Maia ve [(2^67) - 10] / (2^67) İnsan.
Yüzdeye vuracak olursak;
Sindar = % 0.00000000000000000003388
Noldor = %  0.00000000000000000002711
Toplam Elf Kanı (Sindar + Noldor) = % 0.00000000000000000006099
Maia = % 0.00000000000000000000678
İnsan = %  0.99999999999999999993224

En son olarak da geldik Aragorn ile Arwen'in oğlu Eldairon'a.
Elrond'un kan oranı Elrosun ile aynıydı ve Elrond bir elf olan Celebrian ile evlenmişti. Celebrian'ın soy da biraz karışıyor şimdi. Yine en başa gidiyoruz.

Noldor efendisi Finwe'nin iki eşi olur. Finarfin ikinci eşi Indis'ten doğar ve Indis bir Vanyar elfidir. Böylece Finarfin'in kanında %50 Noldor, %50 Vanyar olur.

Finarfin Earwen ile evlenir. Earwen Aman'a geçen Teleri halkındandır. Teleri halkı ikiye ayrılır, Aman'a geçenler ve geçmeyenler. Aslında Thingol ve soyu, yani Sindar elfleri Teleri'ye aittir. Ancak Aman'a geçmedikleri için ayrıca bir isim kazanarak Sindar olurlar. Thingol'un kardeşi Olwe Aman'a geçen Teleri'lerden olur ve Aman'daki Teleri'nin başına geçer. Thingol ise Orta Dünya'daki Teleri'nin başına geçip Sindar efendisi olur.

Earwen burada Olwe'nin kızı. Bu durumda Finarfin'le Earwen'in kızı olan Galadriel'in (Evet, bildiğimiz Galadriel) kan oranı şu şekilde oluyor; %25 Noldor, %25 Vanyar, %50 Teleri. Noldor elfleri siyah saçlıdır. Galadriel'in sarışın olmasının nedeninin bu Vanyar soyu olduğunu da belirtelim. Vanyar elfleri sarışındır.

Galadriel Celeborn ile evlenir ve bununla birlikte büyük bir sıkıntı doğuyor. Celeborn'un geçmişi tam olarak belli değil. Mitolojinin oluşumu sırasında Celeborn'un soyu değiştirilmiş. Farklı versiyonlarda hem Aman'da bir Teleri hem de Doriath'ta bir Sindar olarak karşımıza çıkıyor. Ancak en genel görüş ve sanırım hikayenin son haline göre Celeborn bir Sindar. Galadriel onunla Doriath'a geldiğinde karşılaşıyor ve orada evleniyorlar. Bu nedenle hesaba Celeborn'u saf Sindar kabul ederek devam edeceğim.

Galadriel ile Celeborn'un kızları Celebrian'dır ve bu durumda onun kan oranı; 1/8 Noldor, 1/8 Vanyar, 2/8 Teleri, 4/8 Sindar oluyor. Celebrian Elrond ile evleniyor ve kızları Arwen doğuyor. Yukarıda Elrond'un kan oranını da hesaba katarsak Arwen'in sonucu şu şekilde;

6/32 Noldor, 2/32 Vanyar, 4/32 Teleri, 13/32 Sindar, 6/32 İnsan, 1/32 Maia

Ve en nihayetinde Arwen ile Aragorn'un çocuğu Eldarion için oranlar şu şekilde çıkıyor;

[6*(2^62) + 4] / (2^68) Noldor, [2*(2^62)] / (2^68) Vanyar, 4*(2^62) / (2^68) Teleri,
 [13*(2^62) + 5] / (2^68) Sindar, [6*(2^62) + (2^67) - 10] / (2^68) İnsan, [(2^62) + 1] / (2^68) Maia
Ya da yüzde olarak;

Noldor % 0.093750000000000000013553
Vanyar % 0.03125
Teleri % 0.0625
Sindar % 0.203125000000000000016941
İnsan % 0.593749999999999999966119
Maia % 0.01562500000000000000339




Bazı önemli karakterlerin kan oranları, kronolojik olarak. (Herhangi bir ırka saf olarak bağlı olan önemli kişileri yazmadım, Tuor,Beren gibi.)

Finarfin = %50 Noldor, %50 Vanyar

Galadriel = %25 Noldor, %25 Vanyar, %50 Teleri

Celebrian = 1/8 Noldor, 1/8 Vanyar, 2/8 Teleri, 4/8 Sindar

Luthien = %50 Sindar, %50 Maia

Dior = %25 Sindar, %50 İnsan, %25 Maia

Elwing = 5/8 Sindar, 2/8 İnsan, 1/8 Maia

Earendil = %50 Noldor, %50 İnsan

Elrond = 5/16 Sindar, 4/16 Noldor, 6/16 İnsan, 1/16 Maia

Elros = 5/16 Sindar, 4/16 Noldor, 6/16 İnsan, 1/16 Maia

Tar-Elendil = 5/(2^7) Sindar, 4/(2^7) Noldor, 1/(2^7) Maia, [(2^7)-10] / (2^7) İnsan

Elendil = 5/(2^27) Sindar, 4/(2^27) Noldor, 1/(2^27) Maia, [(2^27)-10] / (2^27) İnsan

Isıldur = 5/(2^28) Sindar, 4/(2^28) Noldor, 1/(2^28) Maia, [(2^28)-10] / (2^28) İnsan

Arwen =  6/32 Noldor, 2/32 Vanyar, 4/32 Teleri, 13/32 Sindar, 6/32 İnsan, 1/32 Maia

Aragorn = 5/(2^67) Sindar, 4/(2^67) Noldor, 1/(2^67) Maia, [(2^67)-10] / (2^67) İnsan

Eldarion = [6*(2^62) + 4] / (2^68) Noldor, [2*(2^62)] / (2^68) Vanyar, 4*(2^62) / (2^68) Teleri,
 [13*(2^62) + 5] / (2^68) Sindar, [6*(2^62) + (2^67) - 10] / (2^68) İnsan, [(2^62) + 1] / (2^68) Maia

Hesapları yaparken şu nacizane siteden yararlandım, kurcalamakta fayda var.


4 Şubat 2014 Salı

Tom Bombadil

"as a story, ı think it is good that there should be a lot of things unexplained (especially if an explanation actually exists)... and even in a mythical age there must be some enigmas, as there always are. tom bombadil is one (intentionally)."
tolkien bizzat böyle demiş tom hakkında. açıkça belirtmiş ki, tom bombadil bizim için bir gizem olarak kalacak. fakat parantez içindeki ifadeye dikkat ederksek, especially if an explanation actually exists, aslında tolkien'in tom bombadil için bir fikri olduğunu anlayabiliriz. tom'un kim olduğunu biliyordu ancak onu bilerek bir soru işareti olarak bıraktı. 
tom ile ilgili yazılmış bazı yazılar var, aralarında en uzun ve sağlam olanına göre durumu açıklamaya çalışacağım. link oh, çok uzun bir de ingilizce diyenler için yazının özeti tadında açıklama yapacağım.
tolkien'in mitolojisinde bahsettiği tüm ırkları önümüze koyup birer birer ayıklamamız gerekiyor. hangi ırktan olamayacağını tom hakkında yazılanlardan çıkarmalıyız. bazı cümleler var ki, hedefteki ırk sayısını oldukça azaltıyor.
tom bombadil kendisi hakkında 'in the house of tom bombadil' bölümünde şöyle diyor;
"he was here before the kings and the graves and the barrow-wights. when the elves passed westward, tom was here already, before the seas were bent."
when the elves passed westward ifadesi elflerin cuivienen'den aman'a doğru olan yolculuklarını belirtiyor açık bir şekilde. tom, bu zamandan bile öncesinde orada yaşadığını söylüyor. aynı zamanda kendisine eldest deniyor birden fazla kez. tom bombadil'in elfçe adı ıarwain ben-adar, anlamı oldest and fatherless. peki şimdi, tom bombadil kimdi?
öncelikle, cüce,hobbit,insan,elf,ork olamazdı. elflerin uyanışından daha önce de vardı. geriye kalan teorilere tek tek bakacak olursak;

---tom bombadil eru'nun kendisiydi. bu teoriyi çürüten iki önemli kanıt var. birincisi tolkien'in eru iluvatar hakkında mektuplarında dedikleri;
"there is no 'embodiment' of the creator anywhere in this story or mythology". burada tolkien açıkça iluvatar'ın fiziksel bir formunun hiç bir zaman mitolojide olmadığını belirtmiş. diğer kanıt ise elrond'un divanında konuşulanlar. tek yüzüğün tom bombadil'e verilmesi fikri tartışılırken glorfindel'in dedikleri;
"...soon or late the lord of the rings would learn of its hiding place and would bend all his power toward it. could that power be defied by bombadil alone? ı think not. ı think that in the end, if all else is conquered, bombadil will fall, last as he was first; and then night will come."
divanda kimsenin bu söylenenlere karşı çıkmaması glorfindel'in haklı olduğunu gösteriyor ve biz şunu anlıyoruz ki, sauron tom bombadil'den daha güçlüydü. en nihayetinde sauron'un gücüne yenik düşerdi.
burada glorfindel'in bir diğer ilginç lafı da, "last, as he was first." tür. ilk gelen olduğu gibi son giden de o olurdu demek istiyor, sauron'a karşı yenilgi alınması durumunda. tom bombadil nasıl oluyor da ilk gelen oluyor?
---tom bombadil bir vala idi. bu teoriyi çürüten en önemli kanıt yukarıda da belirtildiği gibi tom'un en sonunda sauron'a yenik düşeceğidir. eğer o bir vala olsaydı sauron'u yenebilirdi. ayrıca tüm valar'ın isimleri ve karakteristik özellikleri bellidir ki, hiç biri tom ile tam olarak uyuşmaz. burada glorfindel'in "first" ifadesi birçok anlama gelebilir. iluvatar tarafından ilk yaratılan, ilk arda'ya gelen. bilemiyoruz, ancak iki durum da mantıksız görünüyor çünkü ilk yaratılan ainu tom bombadil'se bir vala olması gerekir. orta dünya'ya ilk gelenin melkor olduğu açıkça belirtilir tolkien tarafından, bu ihtimal de olamaz.

elde tek bir ırkın seçeneği kalıyor ki, çoğu insan bunun doğru olduğunu düşünür. tom bombadil bir maia'dı. gerçekten de, düşünüldüğünde en mantıklı sonuç bu görünüyor. mitolojide adı belirtilmemiş bir çok maia olduğunu biliyoruz. tom bunlardan birisi olabilir. ancak bu teoriye uyuşmayan bazı noktalar var. öncelikle yüzük meselesi. tom tek yüzüğe karşı tamamıyla ilgisizdi. bu kişi bir maia gibi kutsal bir ırktan da olsa zor hatta belki de imkansızdır. gandalf'ın frodo'ya kışkırtma beni frodo diye çıkışını, saruman'ın uzun süre boyunca deli gibi kayıp olan yüzüğü arayışını hatırlarsak, maia'ların bile yüzüğe doğru çekildiğini görürüz. 
elrond'un divanında yüzüğün tom'a verilmesi tartışılırken gandalf onun hakkında şöyle diyor;
"muhtemelen yüzüğü unutur veye kenara köşeye koyardı." tam olarak böyle olmasa da buna benzer bir ifadesi var. 

tom'un bir maia olduğunu destekleyen en önemli kanıt bana göre yüzüğü taktığında görünmez olmaması. ancak öyle olduğunu söylesek bile, açıklanamayan noktalar var. bana sorarsanız tom bir maia da değildi. 

linkini attığım yazıdaki diğer bir teori de tom'un bir "nature spirit" olduğu. bunu türkçeye nasıl çeviririm bilemedim. ancak bir çeşit özel ruh olduğu teorisi diyebiliriz. bu durumu en rahat bir şekilde kurtaran teori. daha önce bahsi geçmemiş, özel bir varlık olduğunu söylersek çok da yanlış olmaz gibi.

tom'un tolkien'in kendisi olduğu teorisi de oldukça ilgi çekici. kendisini bu şekilde mitolojiye katmış olabilir tolkien, ama zaten bizim asıl aradığımız, tom bombadil tolkien'in kendisi olsa bile, orta dünya'da "ne" olduğu.

ek olarak, bombadil adının türkçe çeviri olduğunu düşünüyor olabilirsiniz fakat değil. orijinal adı da yine tom bombadil'dir. oldukça ilginç bir tesadüftür ayrıca bu.

sonuç, sonuç falan yok. ne olduğunu bilmiyoruz, evet. zaten tolkien'in amacı da buymuş işte, gizemli kalsın düşünüp durun demiş adam. yapacak bir şey yok. gerçek olan tek bir şey vardı ki, tom bombadil çok yaşlıydı.